‘We investeren in een groen en schoon Tata Steel’

Waar het bedrijf landelijk vaak veel kritiek te verduren krijgt, is het bedrijf in de regio een stuk geliefder. ‘Bij eigen onderzoeken in de IJmond krijgen we terug dat inwoners een stuk positiever tegenover ons bedrijf staan. Voor de IJmond zijn wij belangrijk. Dat heeft te maken met onze bijdrage aan de welvaart en bestaanszekerheid in de regio. Wel horen we steeds vaker dat de transitie naar groen en schoner geproduceerd staal sneller moet. Daarvoor zetten we alles op alles. Zo hebben onlangs drie enorm grote milieu-installaties opgeleverd.’ 

Verminderen geur en geluid 

De soms felle kritiek op Tata Steel gaat voorbij aan het belang van staal voor Nederland en Europa. ‘Met de onrust in de wereld wordt er steeds vaker gesproken over de strategische autonomie. Daarvoor is het belangrijk dat we zelf in staat zijn staal te blijven maken en niet afhankelijk worden van andere landen. Staal is bijvoorbeeld een basismateriaal voor de bouw en verpakkingsindustrie en met dat laatste dus ook voor de voedselveiligheid en -zekerheid.’ Daarnaast is staal nodig om de energietransitie van de grond te krijgen, benadrukt Van den Berg. ‘Het wordt gebruikt bij de productie van zonnepanelen, batterijen en accu’s. Maar we produceren in IJmuiden ook “electrical steels” voor de dynamo’s en generatoren van windmolens.’ 

30 maatregelen 

De transitie naar groen, schoon en circulair staal is technologisch en politiek-bestuurlijk een uitdaging. ‘Het is enorm complex en behelst afstemming met enorm veel partijen. Maar de tijd voor handelen is nu’, aldus Van den Berg. Tata Steel wil haar productie verduurzamen en schoner maken. Dat doet het bedrijf met diverse maatregelen, waarmee de uitstoot van stof, geur en geluid verder wordt verminderd. De afgelopen jaren heeft het bedrijf dat gedaan met meer dan 30 maatregelen. Zo leverde Tata Steel onlangs drie grote milieu-installaties op die ontworpen zijn om de uitstoot van stof en zware metalen naar beneden te brengen. Ook is het bedrijf begonnen met de bouw van een installatie die de uitstoot van stikstof vermindert. Verder komt langs de opslagen voor erts en kolen een 18 meter hoog scherm met een lengte van ongeveer een kilometer waardoor minder stof kan verwaaien naar het naastgelegen Wijk aan Zee. 

Groen Staal-transitie 

Met het Groen Staal-plan werkt Tata Steel aan duurzame staalproductie. Daarvoor wordt het hart van het productieproces volledig veranderd. De Hoogovens en Kooks- en Gasfabrieken maken plaats voor schonere technologieën die uiteindelijk gaan werken op groene elektriciteit en waterstof. In 2030 worden de eerste fabrieken vervangen door nieuwe installaties. Deze installaties hebben geen kolen meer nodig. Dat betekent in 2030 een CO2-reductie van 5 miljoen ton, een vermindering van 40 procent. Als alle installaties vervangen zijn, draagt Tata Steel voor 25 procent bij aan de CO2-reductiedoelstellingen voor de gehele Nederlandse industrie. De bouw van de nieuwe installaties zijn miljardenprojecten. ‘Maar het levert ook veel op. Zo heeft Oxford Economics onlangs berekent dat onze bijdrage aan de Nederlandse economie met 59 procent groeit naar 6,6 miljard euro in 2037. Geld dat ook bij medewerkers, universiteiten, onderzoeksinstellingen en leveranciers belandt. Omdat we in de toekomst veel waterstof nodig hebben, gaan wij ook een rol spelen in het opstarten van de Nederlandse waterstofeconomie en daarmee in de energievoorziening van de toekomst.’ 

Groeiende vraag naar groen staal 

‘Staal is een basisproduct. We gebruiken in Nederland ongeveer evenveel staal als wij in IJmuiden produceren. Bijna een kilo staal per persoon per dag. In dat opzicht is dat in evenwicht met onze productie.’ Vanuit de producenten gezien stijgt de vraag naar staal binnen Europa, constateert Van den Berg. ‘We zien een groeiende vraag naar groen staal, dat wordt gemaakt met een veel kleinere CO2-voetafdruk. Maar ook naar circulair staal, dat meer schroot bevat. Ook daar hebben wij doelen gesteld. In 2030 willen we het schrootpercentage laten stijgen tot 30 procent, van 17 procent nu. Onze huidige installaties zijn uitermate efficiënt in het gebruik van de grondstoffen en energie. Onze rest- en bijproducten worden nagenoeg allemaal hergebruikt. We gebruiken bijvoorbeeld onze productiegassen om elektriciteit op te wekken en voor het verwarmen van de ovens in onze walserijen. Een grote uitdaging waar wij voor staan is dit in stand te houden. Je begint opnieuw met het opbouwen van de efficiency.’ 

Synergie 

Van den Berg wijst op de voordelen de locatie bij IJmuiden. ‘De fabriek zit op een van de beste locaties om de omslag naar groen staal te maken. We zitten aan de gasnetwerken, maar ook dicht bij de aanlandingen vanuit de Noordzee. Dat is van belang met de groene ambities. Voor groene elektriciteit zitten we dicht bij de bron. En met de eigen zeehaven kunnen we de ertsen aanlanden.’ Ook vanuit de logistieke optiek is de ligging in IJmuiden goed. Via het Noordzeekanaal, spoor en weg worden onze producten vervoerd naar klanten. De kracht en synergie zit ook in de aanwezige installaties. ‘Onze staalfabriek, walserijen en bekledingslijnen (voor verpakkingsstaal, red.) staan hier allemaal. De synergie in de keten heeft energievoordelen en kwalitatieve voordelen. Als je naar dat hele plaatje kijkt, dan denken wij dat het een goede zaak is dat we hier zitten en dat we de verduurzaming gaan maken. Want dat is noodzaak.’ 

Economisch belang 

Tata Steel is innovatief en levert hoogwaardige producten waar veel vraag naar is. ‘De winst die we maken steken we in de verbetering van het bedrijf en de verduurzaming. De meerwaarde van Tata Steel strekt zich uit tot de hele productieketen, vertelt Van den Berg Het economisch belang groeit alleen maar, blijkt uit het onderzoek van Oxford Economics. Op basis van de huidige situatie is de economische bijdrage van Tata Steel aan de Nederlandse economie 4,3 miljard euro. De staalproducent biedt werk aan zo’n 10.000 mensen in IJmuiden en bijna 20.000 mensen in de hele keten. De arbeidsproductiviteit ligt ruim twee keer hoger dan het Nederlandse gemiddelde. Tot 2030 groeit de bijdrage van Tata Steel aan de Nederlandse economie met 26 procent naar 5,4 miljard euro. Tussen 2030 en 2037 groeit deze bijdrage tot 6,9 miljard euro. Ook raakt Tata Steel nog sterker verbonden met de economie in de regio en Nederland. Het bedrijf gaat meer gebruikmaken van lokale toeleveranciers, meer schroot inkopen binnen Nederland én gaat integraal onderdeel uitmaken van het energiesysteem. 

Scenario’s 

2024 is een belangrijk jaar voor Tata Steel, stelt Van den Berg. ‘We hebben aangegeven wat we gaan doen aan de vermindering van emissies. Heel concreet hebben we onze vragen aan de overheid, en eigenlijk de samenleving gesteld in de maatwerkaanvraag van afgelopen november. Bij de uitvoering van deze plannen tot 2030 stoten we 5 miljoen megaton CO2 minder uit als bedrijf.’ 

Eind maart heeft het kabinet positief gereageerd op het Groen Staal-Plan. Deze reactie kwam na het aanbieden van het adviesrapport van Hans Wijers en Frans Blom. Van den Berg: ‘We waarderen de bevestiging in het rapport dat ons plan goed onderbouwd is en een grote kans van slagen heeft. Het rapport biedt een goede basis voor verdere gesprekken, als onderdeel van maatwerkaanvraag.’ 

Maatwerk 

‘We hebben een maatwerkaanvraag gedaan voor ondersteuning bij de transitie naar groen staal. Er is een onrendabele top waar we eerst doorheen moeten, en waar steun voor nodig is. Maar uiteindelijk gaat de markt betalen voor groen geproduceerd staal. In de transitieperiode is er geen sluitende businesscase. Vandaar dat we de hulp van de overheid inroepen. Dat gebeurt ook in andere Europese landen. Zo hebben bijvoorbeeld staalproducenten in Duitsland en Franrijk al overheidssteun toegezegd gekregen’, aldus Van den Berg. 
 

In het kort: 

De transitie naar groen staal, zorgt voor: 

• Minder emissies en dus een gezondere leefomgeving 
• Belangrijke bijdrage aan het behalen van de Nederlandse klimaatdoelstellingen 
• Strategische onafhankelijkheid in tijden van geopolitieke onzekerheden 
• Hoogwaardige werkgelegenheid 
• Een toenemende economische bijdrage aan de regio en Nederland